Slaag je vijf jaar na je rijexamen opnieuw?

Een rijbewijs op zak steken is in veel mensenlevens een mijlpaal. Om het ‘ticket naar de vrijheid’ te behalen wordt grondig gestudeerd en geoefend. Maar hoe lang blijft die kennis overeind? Dat peilden we bij drie jongeren die op onze vraag hun rijexamen vijf jaar na datum opnieuw deden.

Zou jij nog slagen als je vandaag je rijexamen zou overdoen? Wie heel eerlijk is, zal moeten toegeven dat het antwoord eerder naar ‘nee’ neigt. Een paar jaar geleden nam VAB-Magazine de proef op de som met senioren die al een leven lang op de baan zijn, maar hoe zit dat bij jongeren die ongeveer vijf jaar in het verkeer circuleren? Drie moedige kandidaten namen de handschoen op: Robyn, Thomas en Silke vertegenwoordigen in deze test hun leeftijdsgenoten. De opdracht is even simpel als moeilijk: opnieuw je theoretische examen én praktijkexamen afleggen onder het alziend oog van Pascale, die al 32 jaar rijinstructeur is bij VAB-Rijschool. 

Waarom ze zich aangemeld hebben voor deze test, terwijl je op zaterdag vast iets leukers kunt doen dan je voor de leeuwen werpen? “Ik wil graag weten waar ik sta na vijf jaar”, zegt Robyn. “Ik ben voorstander van het idee dat wie een rijbewijs heeft om de zoveel jaar een test moet afleggen. Als opfrissing, niet om je rijbewijs kwijt te spelen.” Thomas is het daar roerend mee eens. “Ik werk als treinbestuurder. Wij moeten elke drie jaar een test doen. Iets soortgelijks zou ook voor gewone rijbewijzen mogen. Dat zou sommigen misschien met de neus op de feiten drukken.” Een gedurfde uitspraak zo vlak voor een vrijwillig herexamen. “Ik ben me ervan bewust dat ik fouten zal maken”, geeft Thomas toe. “Bij elke chauffeur sluipen er verkeerde routines in het rijgedrag. Al zou ik het wel erg vinden om niet te slagen voor het theoretische gedeelte.”

“Als treinbestuurder moet ik elke drie jaar een test doen. Dat zou gerust ook mogen voor autorijbewijzen.”

Ervaring is cruciaal

Hoe schatten de kandidaten hun eigen kunnen in? Zijn ze na vijf jaar betere chauffeurs geworden? “Ik mag het hopen”, bekent Silke. “In het begin was ik toch wat onzeker. Bij je opleiding zit er iemand naast je die meekijkt en je op je fouten kan wijzen. Maar dan zit je alleen in de auto en word je verondersteld alle borden gezien te hebben, terwijl je ook nog het verkeer rondom je in het oog moet houden. Hoe langer je rijdt, hoe beter dat gaat.” Robyn voelt dat ook zo aan: “Ik heb lange tijd in dezelfde regio rondgereden, maar ik kreeg pas het gevoel een betere chauffeur te worden toen ik geregeld in grootsteden als Antwerpen en Brussel kwam. Plots zijn er ook trams, verkeersborden die ik nog nooit in de praktijk had gezien, verkeer van alle kanten… Daardoor creëer je meer inzicht. De keerzijde van de medaille is dat je als geroutineerde chauffeur misschien hier en daar een verkeersregel vergeet na te leven.” 

De opbouw van ervaring is cruciaal. Uit Nederlands onderzoek blijkt dat jonge chauffeurs 4,5 keer meer kans hebben om bij een ongeval betrokken te geraken. Dat risico is het hoogst in het eerste jaar na het behalen van je rijbewijs, maar daalt vervolgens snel per opgebouwd jaar rijervaring. Om jonge chauffeurs na verloop van tijd bijscholing te geven, ontstond het verplichte terugkommoment: een cursus van een halve dag met een groepsgesprek waarin moeilijke verkeerssituaties aan bod komen en een praktijktest. Onze drie jongelingen behaalden hun rijbewijs vóor die verplichting, maar vinden het alvast geen slecht idee. “Al zou ik de termijn wel durven optrekken”, meent Thomas. “Nu moet het binnen de zes tot negen maanden, maar het lijkt mij nuttiger om dit te doen na een jaar of misschien zelfs twee jaar.” “Wie op z’n achttiende zijn rijbewijs behaalt maar bijvoorbeeld op kot zit, bouwt in zes maanden te weinig ervaring op. Schiet die cursus dan z’n doel niet voorbij?” merkt ook Robyn op.

Slangenkuil

Genoeg gepalaverd, tijd voor actie. Het theoretische examen met vijftig vragen wordt vlijtig ingevuld en Thomas is de eerste die achter het stuur plaatsneemt voor de praktijktest. Pascale heeft een evaluatieformulier op de schoot liggen, maar stelt meteen gerust: “Je moet niet denken dat je iets verkeerds doet als je me ziet noteren. Ik maak ook aantekeningen om je later feedback te geven.” We duiken het centrum van Sint-Niklaas in en passeren een schoolzone. Zou Thomas het bord gezien hebben? 

Verkeersborden, andere weggebruikers, stoepranden, situaties waarvan je denkt dat men het met opzet verwarrend heeft gemaakt: autorijden vraagt honderd ogen. Tijdens de rit door het stadscentrum, dat wel een slangenkuil lijkt, laat Pascale de kandidaten ook een manoeuvre uitvoeren: achterwaarts links inparkeren. “En nu mag je de wagen verlaten alsof je even zou gaan winkelen”, geeft ze als extra opdracht mee. Thomas stapt uit, maar laat de sleutel in het contact zitten. Dat is om problemen vragen hé? “Ach ja, het is mijn auto niet”, grapt hij. We laveren door de straten en na een dik halfuur zit zijn taak erop. Thomas blijkt een rustige chauffeur te zijn die de wagen altijd goed onder controle heeft. 

Robyn neemt het stuur over en bekent dat ze zenuwachtig is. Net als Thomas rijdt zij met een automaat en dan is zo’n handgeschakelde wagen even wennen. Alle kandidaten krijgen hetzelfde parcours te verwerken en het valt op dat Thomas en Robyn op precies dezelfde plaatsen foutjes maken. Kunnen die met de mantel der liefde bedekt worden of zou het op een echt rijexamen het einde van de rit betekenen? Vlot gaat het alvast wel. Het is duidelijk dat deze chauffeurs hun kilometers al gemaald hebben.

Uit onderzoek blijkt dat jonge chauffeurs 4,5 keer meer kans hebben om bij een ongeval betrokken te geraken. Dat risico daalt snel per opgebouwd jaar rijervaring.

Is dit geen rotonde?

Elk van onze drie kandidaten moet eraan geloven en dus klikt ook Silke de gordel vast. Zij rijdt meer beredeneerd dan haar medeproefkonijnen. De rit verloopt redelijk vlekkeloos, tot we op een punt komen dat lijkt op een rotonde… maar er geen is. Een fietser komt van rechts en Silke gaat ervan uit dat ze voorrang heeft. Een foute inschatting. “Ai, da’s jammer”, zegt Pascale. Wordt dit een ‘niet geslaagd’? Pascale houdt de spanning erin. Terug bij het kantoor van VAB-Rijschool liggen de verdicten klaar. Eerst de theorie. Op een examen moet je tegenwoordig minstens 41 op 50 halen, maar een zware overtreding kost je meteen vijf punten. Dat betekent dat je dan nog maar vier kleine overtredingen mag begaan. Die strenge aanpak, die sinds een paar jaar wordt gehanteerd, doet Robyn de das om. Ze heeft één zware fout gemaakt en net te veel kleinere minpunten gesprokkeld. De twee anderen mogen zich wel verheugen op groene cijfers. 

Een examen bestaat echter uit twee delen en je moet voor beide geslaagd zijn. Pascale haalt haar evaluaties boven. “Ik merk dat ik op de baan was met geroutineerde chauffeurs. Jullie rijden lang niet meer als onzekere beginners. Er is echter een maar. Er zijn allerhande foutjes in jullie gedrag geslopen. Thomas flirt qua snelheid met het toelaatbare. Het is nooit veel te hard, maar wel altijd iets te veel. Ook Robyn had daar last van. Verder is het stuur steeds met twee handen vasthouden echt iets waar je op moet letten. Ook proactief een beetje afremmen bij kruispunten met voorrang aan rechts is een werkpunt voor beiden. Silke had dan weer de pech dat die fietser daar was. Als ik het moet beoordelen als een echt examen, dan komt iedereen net tekort om geslaagd te zijn.” Een koude douche na de vrij positieve resultaten van het theorie-examen.

Opleiding is de sleutel

Blijven de kandidaten na de uitslag bij hun mening dat zo’n ‘hertest’ verplicht zou moeten zijn voor elke chauffeur? “Het zou wel heel hypocriet zijn om nu nee te zeggen”, lacht Thomas. “Meer nog, ik ben ervan overtuigd dat een verplichte opleiding met de rijschool geen slechte zaak zou zijn. Als enige van ons drie heb ik niet met de rijschool leren rijden en ik merk dat ik soms foutieve handelingen heb overgenomen van mijn ouders, zoals een verkeerde remtechniek. Of dat dan een hele opleiding met de rijschool moet zijn, dat weet ik niet, maar een verplichting om pakweg in een paar uur de basistechnieken onder de knie te krijgen lijkt me geen slecht idee.” In dat kader was het verplichte vormingsmoment voor vrije begeleiders dat een tijdje heeft bestaan een mooie meerwaarde. Helaas werd dat geschrapt, waardoor opnieuw foute kennis kan worden overgedragen van ouders aan hun kinderen. 

Ook Robyn vond onze rijtest een meerwaarde. “Ik laat blijkbaar soms mijn stuur los, terwijl ik me daarvan helemaal niet bewust ben. Ontnuchterend! Dat ik weleens over de snelheidslimiet ben gegaan, had ik wel verwacht. Soms twijfel ik of ik een eindbord van een zone 30 hebt gezien. Dan ben ik gewend om op m’n gps te kijken hoe hoog de maximumsnelheid is. Nu had ik geen gps, dus was het soms gokken.” Ook Silke gaat naar huis met het gevoel dat ze iets heeft bijgeleerd. “Die rotonde hé. Ik was me daar echt niet van bewust. Na vijf jaar ligt er wat stof op je kennis. Nu weet ik weer wanneer zo’n rondpunt een rotonde is en wanneer niet.” Pascale stuurt onze jongeren alvast terug de weg op met sussende woorden: “Zijn jullie slechte chauffeurs? Uiteraard niet! Jullie rijden zoals de meeste mensen – een beetje routineus, maar zonder echt gevaarlijke dingen te doen. Iedereen doet dat, maar op een examen is dat niet genoeg.”