© SiloDonker, chaotisch, muf, vuil, onveilig. Je fiets in een publieke ondergrondse fietsenstalling parkeren, is vaak geen pretje. Tenminste, in ons land. Dat het ook heel anders kan, bewijzen onze noorderburen.
Den Haag: 550.000 inwoners. Antwerpen: 530.000. Qua bevolkingscijfer twee vergelijkbare steden, met elk een groot station. In Antwerpen-Centraal passeren er op een weekdag zo’n 40.000 passagiers, in Den Haag Centraal dubbel zoveel. En toch loopt alles veel vlotter in Den Haag. Zeker in de fietsenstalling aan het station.
We zien het met eigen ogen wanneer we op een weekdag, rond het middaguur, de fietsenstalling aan Den Haag Centraal bezoeken. Via één van de zes brede, licht aflopende rolbanden rij of wandel je de fietsenstalling in. Beneden overvalt ons meteen het gevoel… dat we nog niet beneden zijn. De vloer, het extra hoge plafond en de steunpilaren zijn spierwit gecoat, de plafondverlichting is helder, weliswaar zonder dat het verblindend wordt, en rondomrond is een glazen, lichtgevende wand. Je zou bijna denken dat je nog gewoon buiten staat. Of in een museum. De fietsenstalling – een ontwerp van Studio Marsman en Silo en sinds de zomer van 2020 in gebruik – won verschillende designprijzen, en we begrijpen waarom. Op de glazen wand staan, subtiel in elkaar verweven, zeventien gevels van belangrijke Haagse gebouwen afgebeeld. De fietsenstalling kreeg ook een plaatsje in reisgids ‘Lonely Planet’. Of hoe zelfs een fietsenstalling een bezoekje waard kan zijn.
Veilig en comfortabel
Mensen met pleinvrees blijven echter beter weg, want de fietsenstalling is immens. Op een oppervlakte van 8000 m² is plaats voor 8000 fietsen. Het maakt dat Den Haag de op één na grootste fietsenstalling van Nederland, zelfs van Europa heeft. Enkel Utrecht doet beter.
Op het moment dat wij de fietsenstalling bezoeken, zijn er een kleine 4000 plaatsen bezet. Dat zien we aan de felgroene teller die aan het plafond hangt. Nochtans is het een komen en gaan van pendelaars, meteen hét doelpubliek van deze stalling. Wie zijn of haar fiets ’s morgens parkeert en ’s avonds weer ophaalt, is geen eurocent kwijt. De eerste 24 uur zet je je tweewieler immers gratis in de parking. Met andere woorden: ideaal voor het woon-werkverkeer.
Nadat je ingecheckt hebt met je chipkaart voor het openbaar vervoer kan je je fiets – onder het goedkeurend oog van verschillende camera’s én het aanwezige veiligheidspersoneel – wegzetten. Lijnen op de vloer en het plafond leiden de fietser naar zijn bestemming. Met behulp van een QR-code kan iedereen zijn of haar rijwiel terugvinden tussen de 7999 andere fietsen.
Je fiets zet je weg in een rek met twee niveaus. Onderaan inschuiven is kinderspel. Maar hoe krijg je dat zware, stalen ros op een rek van anderhalve meter hoog? Een jonge vader met een kinderstoeltje op zijn fiets zet hem in een wip op het bovenste rek. Easy peasy.
Naast ‘helderheid’, ‘ruimtelijkheid’ en ‘veiligheid’ is ook ‘comfort’ één van de sleutelwoorden van deze stalling. In de stalling staan ook zevenhonderd OV-fietsen (huurfietsen van de Nederlandse Spoorwegen) en deelfietsen van HTM en Donkey. Er is eveneens ruimte voorzien voor bijzondere fietsen, denk aan bakfietsen, cargofietsen of fietsen met kinderzitjes. Binnenkort komen er extra laadpunten voor e-bikes. Achtergelaten wrakken zie je nergens: fietsen mogen maximaal 28 dagen in de stalling blijven. Nadien worden ze naar een fietsdepot gebracht.
Weggestoken
Van de hemel naar de hel is misschien een tikkeltje overdreven, maar het scheelt niet veel. Het verschil tussen Den Haag Centraal en Antwerpen-Centraal is enorm. Van een vlotte toegang om de fietsenstalling onder het Antwerpse Astridplein binnen te gaan, is geen sprake. Met een zware bakfiets ben je sowieso gezien, en om je elektrische fiets langs het gootje weer omhoog te duwen, moet je heel wat spinazie achter de kiezen hebben.
Dat is echter het minste. De fietsenstalling onder het Astridplein is meteen ook de verbinding tussen het treinstation en de verderop gelegen premetro. De stalling is in een hoekje weggestoken en dus woedt het onveiligheidsgevoel fel. Je krijgt er mensen die je er liever niet wil. Er gebeuren dingen die je liever niet wil. Er worden drugs gedeald, rijwielen worden er aan de lopende band gestolen. “Ik zou er mijn eigen fiets niet zetten”, vertrouwt een politieagent ons toe. Triest hoogtepunt: vorig jaar overleden er nog twee daklozen.
Het grootste contrast tussen Den Haag en Antwerpen (en meteen de oorzaak van veel problemen) is de bereikbaarheid. “In Nederland stap je van de trein en zie je meteen de fietsenstalling. Die directe connectie is het grootste verschil en dat is ook exact wat de combinatie fiets-openbaar vervoer zo sterk maakt in Nederland”, vertelt Wies Callens, woordvoerder van de Fietsersbond. “Qua integratie van trein, tram, bus én (deel)fietsen hebben wij een gigantische achterstand op onze buren. De dienstverlening is verre van hetzelfde niveau als in Nederland, vooral qua gebruiksgemak. Leuven bijvoorbeeld heeft een vrij nieuwe, ruime fietsenstalling, maar ook daar is er op architecturaal vlak een groot verschil. Ook in Leuven moet je met een trap naar beneden richting fietsenstalling. Doe het maar eens, met pakweg een driewielige bakfiets.”
Te grote afstand
“De NMBS en de politiek doen echter wel inspanningen”, weet Callens. “Er wordt meer geïnvesteerd in fietsparkeren, ook bij kleinere stations komen steeds vaker bewaakte fietsenstallingen, maar er is nog een hele achterstand weg te werken. Federaal minister van Mobiliteit Georges Gilkinet zet effectief in op de combinatie trein-fiets, door letterlijk plaats te geven aan de fiets op de trein, maar ook door meer in te zetten op fietsparkings en stallingen. Dat juichen we toe, alleen wat betreft de uitwerking moeten we toch eerst goed nadenken voor we weer een stalling gaan bouwen op vijfhonderd meter van de sporen.”
Vlaanderen mag dan misschien mee zijn op het vlak van fietsenstallingen integreren in het openbaar domein – steeds meer gemeenten maken meer ruimte vrij om fietsen deftig te stallen, en we lopen dus heus niet op elk vlak achter – qua ondergrondse fietsstallingen is de kloof met Nederland gigantisch. Fiets die maar eens dicht.
