Onderhoud wegen: VAB pleit voor totaalplan en hoger budget

De barre winteromstandigheden hebben onze wegen weer hard geraakt. Vooral op gewestwegen is de situatie soms ernstig. Het gevolg zijn noodherstellingen, met de daarbij horende verkeershinder. Daarom pleit VAB voor een totaalplan en een hoger budget om de winterschade op gewestwegen te herstellen.

Er komen een heleboel wegenwerken op ons af, waarvan een deel al gebudgetteerd en gepland is. Daarbovenop komen tal van onverwachte noodherstellingen, omdat er voor het noodzakelijke onderhoud van de gewestwegen en bruggen alsnog te weinig budget is voorzien. Dat is bijvoorbeeld het geval bij een brug op de E313 in Westerlo. Deze werken starten begin maart, zullen in totaal 12 weken duren en zeer grote hinder veroorzaken. Daarnaast zullen op heel wat gewestwegen noodherstellingen nodig zijn, door de combinatie van onderhoudsachterstand en winterschade. De capaciteit van alternatieve routes zal daardoor afnemen. VAB roept de Vlaamse regering op om meer te investeren in onderhoud en zo een betere planning en afstelling van alle wegenwerken mogelijk te maken om in de toekomst dit soort ‘rampscenario’s’ te vermijden.

Extra budget nodig

Het jaarlijkse onderhoudsprogramma voor 1300 kilometer autosnelweg ligt al enkele jaren op kruissnelheid, waardoor de grote achterstand van tien jaar geleden is ingehaald. Nog slechts 5,6 % van de snelwegen bevindt zich in zeer slechte staat, wat een halvering is in vijf jaar tijd. Met de toestand van de 5700 kilometer gewestwegen is het erger gesteld. Naargelang van de provincie loopt het aandeel gewestwegen dat dringend onderhoud nodig heeft op tot 27% (Vlaams-Brabant). VAB verwacht dat het aantal wegenwerken op gewestwegen noodzakelijkerwijze zal toenemen. Belangrijk is dat die werken gespreid worden, zodat een betere planning mogelijk wordt. Dat vergt extra investeringen, bovenop het huidige budget. Alarmerend is dat 22% van de bruggen in beheer van het Vlaams Gewest (593 van de 2649) in slechte tot zeer slechte staat is. De onderhoudsachterstand is zo groot dat we nu al geconfronteerd worden met noodherstellingen (viaduct Westerlo, 2x 6 weken zeer zware verkeershinder) of zelfs afsluiting (brug over E313 in Wommelgem).

Relanceplan is goed begin

Vlaams minister Lydia Peeters voorzag in 2020 50,5 miljoen euro budget voor onderhoud en investeringen in bruggen, maar er staan momenteel 42 bruggen op de lijst van ‘prioritaire kunstwerken’ en het onderhoud van het viaduct van Gentbrugge kost al meer dan 40 miljoen euro. Voor deze inhaaloperatie is duidelijk extra budget nodig. VAB is alvast tevreden met het Vlaamse relanceplan (mee gefinancierd door Europa), waarbij minister Peeters in 2021 en 2022 extra geld voorziet om een deel van de achterstand bij het onderhoud van bruggen en tunnels weg te werken. Natuurlijk moet deze inhaaloperatie de jaren nadien worden verdergezet.

Versneld uitrollen van veilige fietsroutes

In februari 2020 peilde VAB naar het pendelgedrag van werknemers op het moment dat er structurele, langdurende wegenwerken op hun route naar het werk voor hinder zorgden. Daaruit bleek dat werknemers de keuze van hun vervoermiddel nauwelijks wensen te wijzigen: 65% geeft aan met de auto te blijven rijden bij ingrijpende wegenwerken. Wie een ander vervoermiddel overweegt, kiest meestal voor de fiets (23%). Daarom is het extra belangrijk om nu werk te maken van een versnelde uitrol van veilige fietsroutes voor woon-werkverplaatsingen en de bereikbaarheid van Antwerpen, Brussel en Gent te verhogen voor fietsers. Ook bedrijven kunnen het gebruik van de fiets voor woon-werkverkeer verder stimuleren door het aanbieden van leasingfietsen en de maximale fietsvergoeding. Ook het Vlaamse relanceplan en minister Peeters voorzien een versnelde uitrol van fietsvoorzieningen. In 2021 en 2022 wordt telkens meer dan 300 miljoen aan veilige fietsvoorzieningen besteed. Die inspanning waarderen we ten zeerste, met de hoop dat ze ook na 2022 wordt doorgezet.

Mobipunten

Wie verder weg van het werk woont, zal als alternatief meer gebruikmaken van het openbaar vervoer (10%). Heel belangrijk is daarbij de bereikbaarheid van de haltes en stations. VAB pleit daarom voor de uitrol van mobipunten, waarbij het accent moet liggen op goede en gratis parkeervoorzieningen voor fietsen. Uit de VAB-Mobiliteitsbarometer blijkt dat fietsenstallingen aan (trein)stations slecht scoren op vlak van diefstalveiligheid (54% vindt die helemaal niet goed). Om gecombineerde mobiliteit mogelijk te maken, zal het belang van veilige fietsenstallingen nog verder toenemen.

Telewerken blijven stimuleren

De tweede lockdown deed de telewerkcijfers opnieuw stijgen ten opzichte van de zomer van 2020, maar tegenover de eerste lockdown wordt er nu al minder thuisgewerkt. In november werkte ‘slechts’ 32,5% van de bedienden thuis, terwijl dat in april nog 41% was. Opvallend is dat er een soort van ‘telewerkmoeheid’ ontstaat. Toch blijft het volgens VAB ook na de coronacrisis belangrijk om telewerken te stimuleren, anders gaan we de komende jaren heel vaak stilstaan door alle werven die op ons afkomen. Er is namelijk geen reservecapaciteit op de weg om de verkeersstromen om te leiden of over het secundaire wegennet te sturen. De groei van het wegverkeer heeft zich gespreid over de dag en over het volledige wegennet van autosnelwegen en secundaire wegen. We hebben alle capaciteit opgebruikt, zeker in Antwerpen, Oost-Vlaanderen en Vlaams-Brabant, net die regio’s waar de impact van de wegenwerken zich zal laten voelen.

Aandacht voor ongevallen

Uit een diepteanalyse van ongevallen met vrachtwagens van Vias (2019) blijkt dat bij 28% van de geanalyseerde ongevallen wegenwerken aan de gang waren. De aanwezigheid van file speelt bovendien ook een rol in 19% van de ongevallen met vrachtwagens op autosnelwegen. Op plaatsen met structurele congestie, zoals op de E313 tussen Geel en Antwerpen, is dat aandeel nog groter. De E313 is eveneens een risicoweg voor dodelijke kop-staartaanrijdingen, dat blijkt uit een syntheserapport van het verkeerscentrum. Het vrachtverkeer vult ongeveer één derde van de E313. Dat kan op sommige tijdstippen oplopen tot meer dan de helft. In de eerste coronalockdown steeg het aandeel vrachtwagens nog verder. Op de E313 is het aandeel fileongevallen in de rijrichting van Antwerpen hoger (24%) dan in de rijrichting van Luik (16%), en dat is ongetwijfeld gelinkt aan de hogere filekans. Overal op de E313 staat er regelmatig file door een ongeval, en net door het onverwachte karakter van deze files zijn ze gevaarlijker voor een extra ongeval. VAB vindt dat de bestaande criteria voor signalisatie van wegenwerken niet voldoen voor de aankomende werven en doet daarom vier suggesties om het verrassingseffect van een file te vermijden:

1. Kondig op tijd de staart van een file aan

Maak gebruik van borden voor filestaartbeveiliging, zoals op de E17 richting Antwerpen bij de Oosterweelwerken. De aankondigingen moeten duidelijk zijn voor alle bestuurders, ook buitenlandse, door het gebruik van pictogrammen, maar ook door de filewaarschuwing niet enkel rechts maar ook links van de rijbaan te plaatsen.

2. Bouw op tijd de snelheid af

We moeten erover waken dat de snelheid al in de aanloop van de werfzone omlaag gaat, door bijvoorbeeld snelheidscontroles uit te voeren. Uit onderzoek blijkt dat de snelheid van weggebruikers het best al voor het beginpunt van de wegenwerken gecontroleerd wordt, aangezien daar de complexe manoeuvres gebeuren en files ontstaan.

3. Beperk het aantal manoeuvres voor de werfzone

De volle lijn tussen de twee rijstroken kan beter vroeger beginnen om onnodige, complexe weefbewegingen er zo veel mogelijk uit te halen.

4. Waak erover dat bestuurders alert blijven en niet met andere zaken bezig zijn

Uit een analyse van de ongevallen op de E17 bij de werken aan het viaduct Gent-Brugge blijkt dat 35% van de bestuurders afgeleid was door een gsm, tablet, enzovoort, en dat de tussenafstanden vaak niet gerespecteerd werden.

Klik hier voor de volledige perstekst van VAB rond dit thema.