Turkije biedt nog steeds veel vakantie voor weinig geld. Ook de hotels hebben begrepen dat de bewuste reiziger vandaag meer dan een bed, een maaltijd en wat zwembadanimatie verlangt.
De zon zakt langzaam achter de daken van Manavgat, een Haba blokkendoos met willekeurig op elkaar gestapelde appartementen, winkels die flikkerende neondromen verkopen, minaretten zo rank dat je er volgens mij met de beste wil van de wereld geen muezzin van het schonkige soort meer boven krijgt – dáárom worden die oproepen tot gebed dus op tape gezet. Hayya alas salah! Haast u naar het gebed! Haast u naar het welslagen! Het gebed is beter dan de slaap! Ik vind de azaan iets bezwerends hebben. In Arabische landen als Turkije slaap ik vaak met het venster open, omdat de krakende, piepende en metalen stem me rust pleegt te brengen, en dus onwillekeurig het omgekeerde effect veroorzaakt van wat oorspronkelijk beoogd werd.
Nu ja, je hoeft de Turken niet te vertellen wat ze wel en niet kunnen in tijden van ramadan. Exact zeven kilometer voor het luchthavenbusje het hotel bereikt, beslist de chauffeur een rook- en drankpauze te houden. “Sonne weg.” Ja, dat hadden we wel begrepen. In de baai van Side kleurt de lucht inmiddels wijnrood, en diep in het hinterland, achter de heuvels van het Üzümdere nationaal park, wacht de heilige nachtblauwe stilte. Hoe gek is het niet dat een land dat uit alle poriën rust ademt, zo verontrustend chaotisch en dreigend uit de hoek kan komen?
Koffiedik kijken
Ik haal het avondmaal nog net, eet Turkse pizza met schapenkaas en lente-ui, gevulde aubergine en stroperige baklava met pistachenoten, waarna ik sterke Turkse koffie drink – medium suiker – en mijn geluk probeer te lezen in de drab die op de bodem van het kopje is achtergebleven. Dat lukt niet, het is te donker en de ober staat erop me een tweede glas raki aan te bieden, waardoor de grillige smaak van de gebrande arabica door anijs wordt verdreven en de lome vermoeidheid zachtjes mijn benen verlamt. Op bed ligt een klein zakje Turks fruit, en ik denk aan Rutger Hauer en Monique van de Ven die op een fiets door Amsterdam rijden.
Niet zomaar een hotel
Het TUI Blue Palm Garden werd een tijdje geleden volledig vernieuwd en voor één keer werd het budget niet aan nog grotere kamers en nog meer somptueuze bars besteed. Het management ging in overleg met de touroperator nadenken over wat de reiziger en toerist in 2018 of 2019 wérkelijk verlangt. En dus doet TUI Blue vooral aan ‘edutainment’, een vreselijk woord dat er met wat goede wil op neerkomt dat je je gasten niet langer voor lief neemt. Je informeert en entertaint. Naast het restaurant kun je bijvoorbeeld met de kinderen door de biologische groente- en kruidentuin wandelen, die in geen honderd jaar voldoende voedsel verschaft voor alle maaltijden, maar het is het idéé dat telt. Er is ook een uitgekiend sport- en aangepast dieetprogramma – allemaal te regelen via de app – en wie een dag luxueus wil luiwammesen, kan voor een zachte prijs een dagbed huren aan het strand, mét eigen minibar en kluisje en desgewenst met een butlerservice, waarbij je van in de vroege ochtend tot de zon weer ondergaat wordt verwend met cocktails, hapjes, thee, en zoveel zoets dat je ’s anderendaags vanzelf naar de Bluef!t-ruimte strompelt.
Nee, dit hotel heeft het netjes voor elkaar. Een oversteekplaats voor schildpadden, een mediterrane planten- en kruidentuin en een heus kattenhotel, met XXL-krabpaal. Medewerkster Cansu: “De gasten gaven de katten voedsel aan tafel, waardoor het altijd wel ergens vies lag. Nu vragen we zachtjes dat niet meer te doen, en organiseren we elke avond een feestmaal voor de poezen die in en rond het hotel zwerven. De kinderen zijn daar graag bij, en zien dat het ook netjes en georganiseerd kan.”
Lokale viagra
Onderweg naar Ormana wordt het aantal zwerfkatten alleen nog overtroffen door de hoeveelheid verkiezingspropaganda. Recep Tayyip Erdogan blikt er de bevolking tegemoet vanop affiches, muurschilderingen en rode vaantjes die zachtjes meewapperen in de lauwe zomerwind. Een straat verder domineert de oppositie en als we wat later de hoofdweg naar Konya nemen, rijden luid toeterende autokaravaans met reclame voor weer een andere partij ons tegemoet. “Allemaal één pot nat”, zucht Kamer in bijna vlekkeloos Nederlands. Maar dat ze Erdogan hier in het toeristische zuiden liever kwijt dan rijk zijn, dat wil hij graag toegeven. “Veel Koerden hier aan de kust.”
We klimmen gestaag. Het landschap wordt intens groen, met laurier en wild groeiende olijfbomen, Libanese ceders en johannesbroodbomen. Kamer: “je kunt op de lokale markt siroop kopen van johannesbrood. Dat is onze viagra. 72 uur non-stop.” De knipoog die volgt is net iets te schalks om ‘m spontaan te doen lijken. Maar goed, het Taurusgebergte is inderdaad een belangrijke biotoop voor zeld- en heilzame kruiden. Het klimaat is er op een hoogte van 1500 tot 2000 meter ideaal voor mediterrane landbouw, met een sterk accent op geitenteelt, watermeloen en granaatappel. Nomaden trekken er met hun kudde van bergkam tot weer een andere vallei en laten hun uit de kluiten gewassen dieren van de verse en jonge salieblaadjes smullen, wat dan weer voor een bijzondere smaak van de geitenyoghurt en verse kaas zorgt. In het bergdorp Defne proeven we van bergaardbeien, klein en zoet, en ontdekken we sumac en het Bijbelse kruid mirte. Een ideaal middel tegen depressie en diarree, aldus Kamer. “En tegen vapeurkes.” Dát soort Vlaamse woorden kennen de Turkse gidsen allemaal.
De basis van religie
Side was een zakenstad en handelde in goud, kruiden en katoen. De dorpen in het Taurusgebergte lagen langs de route naar Konya en vormden een belangrijk onderdeel van het zijderoutenetwerk. In Urunlu bewonderen we enkele traditionele knoophuizen – uniek in deze regio en volgens een zeer specifieke techiek gebouwd – en praten we met de geheel uit rimpels opgetrokken bewoonster die ons trots haar tapijtencollectie toont. Opvallend: er staan bedden in alle ruimtes van het huis, een teken van gastvrijheid. In de keuken wijzen de borden op rijkdom en de koperen potten zijn volgens Kamer op dit moment misschien wel duizend euro waard. “Hun smaak en consistentie is door de eeuwen heen veranderd onder invloed van de yoghurt.”
Dan volgt de rondleiding in Ormana, met nog meer knoophuizen. Je voelt aan alles dat men hier langzaam de waarde en kracht van meerwaardetoerisme aanvoelt. Straten worden netjes gemaakt, huizen opgelapt. Maar het zal tijd vergen, veel eeuwenoude structuren zijn ingezakt, -gestort, verwaarloosd. De karavanserai op de vlakte van Eynif is niets meer dan een trieste herinnering aan middeleeuwse welvaart door handel. Wilde paarden draaien rondjes, zoeken een plek in de schaduw, draven symmetrisch door de pokdalige steppe als een camera iets te dicht in de buurt komt. De moskee van Sarıhacılar is misschien nog het hoogtepunt van de uitstap, met in de nok een davidster. Kamer: “men vergeet dat de davidster 14.000 jaar oud is. Het is een universeel symbool. Het hemelse element dat naar de aarde wijst. Het aardse element dat naar de hemel priemt. Het mannelijke en vrouwelijke in een perfecte harmonie. Goed kijken, goed denken, goed doen. Dat is de basis van religie. Niet die eeuwige twisten. Je moet over alles kunnen discussiëren, zolang dat beschaafd gebeurt en respect hebt voor elkaars mening. Is het geen mooi symbool, de davidster in een eeuwenoude moskee?”
En zo drinken we saliethee in het lommer van een houten moskee terwijl de muezzin per microfoon oproept tot het namiddaggebed. Niet vanuit de minaret, want die is te smal en krakkemikkig. Niet op band, want een beetje muezzin wil graag contact met de gelovigen. Ik rijd terug naar Side, waar ik raki drink en vroeg onder de wol ga. Soms is de slaap echt wel beter dan het gebed.
Turkije praktisch
De reis We verbleven in hotel TUI Blue Palm Garden, nabij Side, op zo’n anderhalf uur rijden van de luchthaven in Antalya, en deden dat in een all-inclusive formule. Vluchten worden uitgevoerd door TUIfly of Freebird. TUI Blue is een relatief nieuw concept, waarbij vooral aandacht wordt besteed aan de vakantiebeleving. Sport, biologische voeding en wellness zijn een belangrijk onderdeel van die beleving. Via de TUI Blue app kun je je vakantie zelf voorbereiden en vormgeven. Meer info en reserveren: bij je reisagent of via tui.be.
De excursie De uitstap naar Ormana behoort tot het aanbod TUI Exclusive en mikt op meerwaardezoekers die meer willen leren over de geschiedenis, cultuur en gebruiken van een streek of land. Met extra boottocht door het grottencomplex van Altinbesik. Voorkennis is niet vereist, maar wel handig. € 79 per persoon, € 49 voor kinderen, lunch inbegrepen.
Beste reisperiode Mei, juni, september en oktober.
Documenten Om naar Turkije te reizen, heb je een internationaal paspoort of Belgische identiteitskaart nodig met een minimale geldigheid van 6 maanden na inreis. Ook een visum is vereist. Dat vraag je ofwel op voorhand aan voor een iets lagere prijs op evisa.gov.tr/nl/ of koop je aan de grens voor iets meer geld.
Munteenheid Turkse lira
Goed verzekerd Reis zorgeloos naar Turkije met een VAB-Reisbijstand, vanaf € 88 per jaar of € 111 voor het hele gezin.
